หนอนปลอกข้าว( rice caseworm )
หนอนปลอกข้าว( rice caseworm )
- หนอนปลอกข้าว( rice caseworm )
- ชื่อวิทยาศาสตร์ : Nymphula depunctalis Guenee
- วงศ์ : Pyralidae
- อันดับ : Lepidoptera
- ชื่อสามัญอื่น : หนอนขยอก
- รายละเอียด
หนอนปลอกข้าว ตัวเต็มวัยเป็นผีเสื้อกลางคืน ปีกสีขาวมีแถบสีน้ำตาลอ่อนถึงดำ 2-3 แถบตามขอบปีก ลำตัวค่อนข้างบอบบาง มีขนาด 6-8 มิลลิเมตร ความยาวของปีกเมื่อกางออกประมาณ 15 มิลลิเมตร (ภาพที่ 1) เพศผู้ตายหลังจากผสมพันธุ์ เพศเมียตอนกลางวันชอบหลบอยู่ในนาข้าวและวางไข่ตอนกลางคืน เพศเมียวางไข่เป็นแถว 1-2 แถว ประมาณ 10-20 ฟอง ตลอดชั่วอายุวางไข่ได้ 50-378 ฟอง (ภาพที่ 2 ก) ติดกันบนผิวใต้ใบข้าวหรือก้านใบเหนือระดับน้ำ ไข่มีลักษณะกลม ผิวเรียบสีเหลืองอ่อน ระยะไข่นานประมาณ 3-4 วัน ตัวหนอนที่ฟักออกจากไข่มีสีครีมหัวสีเหลืองอ่อน ตัวหนอนที่โตเต็มที่มีสีเขียวอ่อน ตัวหนอนมีชีวิตกึ่งแมลงในน้ำ (semi-aquatic) มีเหงือกจำนวน 6 แถว สำหรับใช้รับอากาศจากน้ำ (ภาพที่ 2 ข-ค) กินอาหารโดยทำปลอกหุ้มและอาศัยอยู่ในปลอก กัดกินส่วนผิวของใบอ่อน เกิดเป็นรอยขาวเป็นแถบ เมื่อหนอนโตเต็มที่จะคลานขึ้นไปบนต้นข้าวแล้วยึดปลอกติดกับต้นข้าวอยู่เหนือผิวน้ำ ตัวหนอนจะถักไหมทำรังรอบตัวและเข้าดักแด้อยู่ภายในปลอกและสลัดปลอกทิ้งเมื่อมีการลอกคราบ (ภาพที่ 2 ง) ตัวหนอนมี 5 ระยะ ระยะหนอนนาน 14-20 วันระยะดักแด้ประมาณ 4-7 วัน
-
ลักษณะการทำลายและการระบาด
ตัวหนอนเริ่มกัดกินผิวใบอ่อนของข้าวและจะทำปลอกหุ้มลำตัวไว้ภายใน 2 วันต่อมา โดยตัวหนอนจะเคลื่อนย้ายไปยังปลายใบข้าวและกัดใบตรงด้านหนึ่งของเส้นกลางใบ และใช้สารที่สกัดจากร่างกายยึดริมขอบใบทั้งสองข้างเข้าหากันเป็นปลอกหุ้ม เห็นเป็นรอยเยื่อสีขาวบางๆ ไว้ ตัวหนอนสามารถเคลื่อนย้ายไปทำลายข้าวต้นอื่น โดยอาศัยปลอกลอยน้ำไปยังข้าวต้นใหม่ และคลานขึ้นไปกัดกินใบข้าวใหม่ต่อไปเรื่อยๆ มักพบระบาดเฉพาะแปลงข้าวที่มีน้ำขัง ในนาชลประทานและนาที่ลุ่มอาศัยน้ำฝน ความเสียหายเกิดขึ้นเป็นหย่อมๆ ต้นข้าวสามารถฟื้นตัวจากการทำลายใบในระยะแรกๆ ได้ การมีน้ำขังในแปลงตลอดช่วงข้าวเจริญเติบโตทางใบมีผลทำให้หนอนปลอกระบาดมากขึ้น ถ้าระบาดรุนแรงก็สามารถทำให้ข้าวชะงักการเจริญเติบโต แคระแกร็น และแห้งตายเป็นหย่อมๆ แต่จะไม่เสียหายในระยะข้าวแตกกอเต็มที่แล้ว (ภาพที่ 3)
- พืชอาศัย
ข้าว หญ้าข้าวนก หญ้าไซ หญ้าปล้องหิน หญ้าไม้กวาด หญ้าดอกขาว หญ้าแพรก
- การป้องกันกำจัด
1) ระบายน้ำออกจากแปลงนา โดยเฉพาะระยะกล้า สามารถลดการทำลายและการแพร่ระบาดในนาข้าวได้
2) เมื่อพบใบข้าวถูกทำลายมากกว่า 15 เปอร์เซ็นต์ ในระยะกล้าถึงแตกกอ ใช้สารฟิโพรนิล 5% เอสซี หรือ อินดอกซาคาร์บ 15% อีซี หรือตลอร์แรนทรานิลิโพรล 20% + ไทอะมีทอกแซม 20% ดับบลิวจี หรือคลอร์แรนทรานิลิโพรล 5.17% เอสซี หรือไซแอนทรานิลิโพรล 10% โอดี หรือฟลูเบนไดอะไมด์ 20% ดับบลิวจี เลือกใช้สารใดสารหนึ่ง พ่นเฉพาะบริเวณใบข้าวที่ถูกทำลาย เห็นเป็นสีขาวเป็นหย่อมๆ ในแปลงที่มีน้ำขัง และไม่สามารถระบายน้ำออกได้
3) ปลูกข้าวโดยวิธีหว่าน ใช้อัตราเมล็ดพันธุ์ไม่เกิน 20 กิโลกรัมต่อไร่